Met de ingang van de Wet Normalisering Rechtspositie Ambtenaren (Wnra) op 1 januari 2020 is het ambtenarenrecht ingrijpend veranderd. De arbeidsverhouding van de meeste ambtenaren is sinds die datum namelijk niet langer gebaseerd op een eenzijdig aanstellingsbesluit van de overheid, maar op een arbeidsovereenkomst naar het ‘gewone’ burgerlijk recht. Slechts enkele groepen ambtenaren zijn hiervan uitgezonderd. Voor hen geldt nog steeds het oude ontslagrecht.
Ben jij ambtenaar en dreig je ontslagen te worden? Lees dan snel verder, want in deze blog leggen we uit wanneer welk recht van toepassing is en wat hiervan de gevolgen zijn bij een (mogelijk) ontslag.
Wnra: genormaliseerde ambtenaar of eenzijdige aanstelling?
Anders dan veel mensen denken, heeft de Wnra niet tot gevolg dat werknemers in dienst van de overheid geen ambtenaar meer heten. De Ambtenarenwet is onder de nieuwe benaming Ambtenarenwet 2017 namelijk nog steeds op hen van toepassing. Wat wel gewijzigd is, is dat de meeste ambtenaren door de komst van de Wnra geen aanstelling meer hebben maar een arbeidsovereenkomst. Daardoor is ook het ‘gewone’ ontslagrecht op hen van toepassing.
Om te kunnen bepalen welk recht van toepassing is op jouw ontslag moet je eerst nagaan of je valt onder de Wnra of dat je behoort tot een van de uitgezonderde groepen. Dit zijn:
- Militaire ambtenaren en burgerambtenaren
- Politieambtenaren
- Politieke ambtsdragers
- Leden van de staande en zittende magistratuur
- Notarissen en gerechtsdeurwaarders
Behoor jij tot een van deze groepen? Dan heb je (nog steeds) een eenzijdige publiekrechtelijke aanstelling en gelden dus ook de oude publiekrechtelijke regelingen bij ontslag. Val je niet onder de hierboven genoemde uitgezonderde groepen? Dan is bij jouw ontslag het private ontslagrecht van toepassing.
Naar welke rechter?
Als je ambtenaar bent in de zin van de Wnra is dus het private ontslagrecht op jou van toepassing. Deze regels zijn onder meer te vinden in het Burgerlijk Wetboek. Een belangrijk verschil met vroeger is dat je werkgever bij je ontslag nu toestemming nodig heeft van het UWV of de arbeidsovereenkomst moet laten ontbinden via de kantonrechter. Bij onenigheid over je ontslag kan je naar de kantonrechter, in hoger beroep bij het Gerechtshof en in cassatie bij de Hoge Raad.
Val je onder één van de uitgezonderde groepen? Dan is de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing op je ontslag(procedure). Met de komst van de Wnra is er voor jou dus niets veranderd. Je werkgever moet je eerst op de hoogte brengen van het voorgenomen ontslagbesluit. Omdat het ontslagbesluit als besluit in de zin van de Awb gezien kan worden, moet het ontslagbesluit deugdelijk gemotiveerd worden. Vervolgens mag jij schriftelijk je eigen zienswijze omtrent het voorgenomen ontslagbesluit geven. Je werkgever kan na lezing van je zienswijze alsnog overgaan tot het ontslagbesluit. Bij onenigheid over je ontslag kan je vervolgens in bezwaar bij je eigen werkgever. Tegen deze beslissing in bezwaar kan je in beroep bij de bestuursrechter en in hoger beroep bij de Centrale raad van Beroep.
De ontslaggronden
Als de Wnra op jou van toepassing is, betekent dit dat je ook rekening moet houden met andere ontslaggronden dan voorheen. Het toepasselijke privaatrecht op het ontslag van een ambtenaar in de zin van de Wnra kent namelijk een gesloten stelsel van ontslaggronden. Overigens moet de civiele rechter bij ontslagzaken in de zin van de Wrna wel rekening houden met de integriteitsregels die zijn opgenomen in de Ambtenarenwet 2017.
Groepen die uitgezonderd zijn van de Wnra hebben elk een eigen rechtspositieregeling waarin de ontslaggronden staan opgesomd. Deze verschillen (deels) van de ontslaggronden uit het private recht. Neem als voorbeeld de politieagent die ontslagen wordt.
Op deze agent is het Besluit algemene rechtspositie politie van toepassing. Hierin is als ontslaggrond opgenomen ‘het schenden van integriteit door plichtsverzuim’. Er is sprake van plichtsverzuim als een bepaald voorschrift wordt overtreden of als er sprake is van een bepaald doen of nalaten van iets dat een goed ambtenaar in gelijke omstandigheden behoort na te laten of te doen. De bestuursrechter zal een ontslag op deze grond toetsen aan de hand van de specifieke integriteitsregels die in de rechtspositieregeling zijn opgenomen. Uit rechtspraak van de Centrale Raad van Beroep volgt dat gedragingen in de privésfeer ook plichtsverzuim kunnen opleveren, ook als deze gedragingen niet direct in relatie staan met de functie van de ambtenaar. Dit is anders dan in het private recht: de civiele rechter toetst vrij strikt in hoeverre het privégedrag van de werknemer in relatie staat tot het werk en lijkt daarbij minder ver te gaan dan de bestuursrechter.
Vragen?
Wil jij meer informatie over welk recht op jou als ambtenaar van toepassing is en hoe het beoordelingskader eruit ziet bij ontslag? Neem dan contact met ons op.